Wydarzenia

Jako edukator i trener doskonale wiem, że zajęcia dla dzieci powinny wspierać kompetencje kluczowe – ich budowanie i rozwój. Obecnie w tych działaniach bardzo duży nacisk kładzie się na narzędzia TIK – aplikacje, gry, tablety, komputery itd. Czasami jednak mam wrażenie, że wykorzystałam już wszystko, co dają… aż poznałam archiwa cyfrowe.

W tym artykule dowiesz się, jak:

• w 5 minuty znaleźć ciekawy materiał w bibliotece online;
• wykorzystać archiwa w innych działaniach szkolnych;
• połączyć archiwalia z podstawą programową.

Wykorzystam do tego celu dwa różne narzędzia. Będą to Polona oraz serwis do wyszukiwania treści z różnych bibliotek cyfrowych, czyli FBC (Federacja Bibliotek Cyfrowych). Warto zaznaczyć, że ten serwis opracowany przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe jest głównym dostawcą treści do europejskiego agregatora zasobów archiwalnych Europeana.

Teraz wspólnie przejdźmy wzdłuż wirtualnych regałów.

Archiwum cyfrowe w 4 krokach

Krok 1 – Pomyśl, czego szukasz

Wyobraź sobie, że jako nauczyciel organizujesz dzień patrona związany z Twoim miastem i planujesz zorganizowanie zabaw dla dzieci. Na początek i dla przykładu sprawdźmy, co kryje się w Polonie, a co w pozostałych polskich bibliotekach cyfrowych, np. w Federacji Bibliotek Cyfrowych. W pierwszym narzędziu wybierzmy słowo np. „zajęcia dla dzieci”, a frazę „Poznań” dla drugiej.

Wpisz wyrażenie w pasek wyszukiwania i kliknij Enter. Pojawi się wiele propozycji.

W drugim serwisie zrób to samo. Wskaż poszukiwane zagadnienie. Jakie propozycje widzisz? 

Krok 2 – Wybierz poprawną licencję

Pewnie wiesz, nie możesz swobodnie dysponować wszystkim, co udostępnia Internet. Temat własności intelektualnej powinien znaleźć się w programie nauczania i archiwa mogą być świetnym narzędziem do realizacji tego celu. Jeśli jednak w tej chwili szukasz treści z archiwów i nie masz czasu analizować, na co pozwala dana licencja, domena publiczna to najlepsza opcja.

Z tą licencją możesz śmiało wykorzystywać materiały archiwalne, modyfikować je i prezentować większemu gronu osób, kiedy prowadzisz lekcje, zajęcia na kółku zainteresowań itp.  

W Polonie wybierz z lewej strony ekranu Prawa do utworu i zaznacz pole wskazane na slajdzie. 

Teraz w FBC wybierz Licencja i zaznacz Domena Publiczna.

 

Krok 3 – Określ zakres dat

Ustaw zakres dat, aby zawęzić liczbę wyników i jak najszybciej znaleźć istotne dla Ciebie materiały edukacyjne. W archiwach cyfrowych znajdują się skany wielu wydawnictw pochodzących nawet z XVII wieku, kończąc na tych z ostatniego stulecia. Przykładowo FBC gromadzi archiwa z kilkudziesięciu bibliotek online i tam znajdziesz już ok. 6 milionów obiektów.

Sprawdź, co ukrywa się w Polonie na temat zajęć dla dzieci w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Z lewej strony ekranu wybierz Czas i wprowadź odpowiednie daty.

W drugim opisywanym źródle kliknij Zakres dat i wpisz od 1900 do 1945.

Krok 4 – Wskaż na typ zasobu

To już ostatni etap. Określ jeszcze, jakiego rodzaju materiału edukacyjnego szukasz. W bibliotekach cyfrowych dostępne są bowiem źródła – pisane i graficzne, a w wśród nich m.in. książki, czasopisma, fotografie, mapy. Jeśli chodzi o „zajęcia dla dzieci”, zaznacz Kategoria i następnie Książki. Inną opcją jest przefiltrowanie wyników przez Forma i typ.

Gdy mowa o „Poznań” kliknij Rodzaj zawartości i wybierz mapa.

Gotowe. Przejdź zatem do tego, jak wykorzystać te zasoby na szkolnym gruncie.

Biblioteka Polona – znalezione materiały edukacyjne

W tym archiwum cyfrowym ciekawą propozycją jest publikacja z 1936 roku pt. „Zajęcia praktyczne i zabawy zręcznościowe dla dzieci i młodzieży”. Dlaczego?

Książki wydawane w pierwszej połowie XX wieku posiadają wiele rysunkowych instrukcji pozwalających przeprowadzić warsztaty edukacyjne, które nie wymagają dodatkowych nakładów pracy, czasu i finansów. To także dobry punkt wyjścia, aby tworzyć scenariusze zajęć np. z matematyki spełniające wytyczne, jakie nakłada podstawa programowa.

Jak wykorzystać tego typu archiwalia? Ułamki zwykłe i geometria stanowią dla wielu uczniów wyzwanie. Problemem często jest to, że wyjaśnia się je wyłącznie na tablicy. A jakby tak przenieść je do rzeczywistości?

Otwórz książkę na stronie 18. Przyjrzyj się temu, co widzisz.

Jako matematyk sięgający po niestandardowe metody nauczania z pewnością już wiesz, jak wykorzystać archiwalny podręcznik. Czy w Twojej głowie powstaje scenariusz lekcji, podczas której ułamki i geometria staną się świetną zabawą? Czy warsztaty dla dzieci polegające na składaniu papierowych czapek i piramid, sprawią, że te tematy staną się przyjemniejsze? To może być ciekawy pomysł do rozważenia.

Federacja Bibliotek Cyfrowych i jej inspiracje

Drugi serwis online przeszukał wszystkie archiwa cyfrowe (Polonę także) i wyświetlił informację, gdzie znajdziemy mapy prezentujące dawny Poznań. Po kliknięciu w link, serwis przenosi nas do odpowiednich stron, opuszczając FBC. Wybierz jedną z nich i zaproś swoich uczniów na wyjątkową lekcję historii, j. polskiego, a nawet i geografii.

Taki zasób, czyli archiwalna mapa, to idealna baza, aby powstała gra terenowa. Dzięki niej zajęcia dla dzieci i młodzieży staną się zachętą do odkrywania Poznania np. ważnych miejsc i postaci z nim związanych. Co za tym idzie, jest realizowana podstawa programowa z historii, a my mamy „żywą” lekcję, gdzie zwraca się uwagę na poznawanie lokalnych zabytków oraz postaci zasłużonych dla danego miejsca.

Podsumowując. Korzystając z archiwów cyfrowych w klasie:

• podnosisz kompetencje cyfrowe uczniów,
• rozbudzasz ich zainteresowania historią oraz narodową tożsamością;
• rozwijasz własne kompetencje cyfrowe;
• wykorzystujesz niestandardowe narzędzia TIK w edukacji;
• sprawiasz, że podstawa programowa jest realizowana w sposób zachęcający uczniów do nauki i działania;
• zyskujesz dostęp do tysięcy, a może nawet milionów bezpłatnych zasobów, jakie możesz swobodnie używać na zajęciach i poza nimi;
• klikasz i pobierasz interesujący materiał, popijając kawę, a nie błądząc między regałami z książkami;
• z łatwością sięgasz po materiały filmowe i nagrania, jakie ożywiają lekcje języka polskiego i historii.

Chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach, jakie oferuje FBC i Polona? Zapisz się na szkolenie dla nauczycieli w Laboratorium Innowacyjnej Edukacji. Przekonaj się, że biblioteka cyfrowa to narzędzie TIK zarówno dla historyka, polonisty, jak i matematyka, geografa, fizyka oraz biologa.

Zostaw komentarz, jak możesz użyć archiwów na swoich zajęciach. Zostań mistrzem archiwum online!